Ουδείς προφήτης στον τόπο του (Συνέντευξη)

«Λίγα χρόνια πριν, όταν πήρα την απόφαση και μου δόθηκε η ευκαιρία να ορθώσω δημόσιο λόγο (πρώτα μέσω εφημερίδας και στη συνέχεια μέσω του προσωπικού μου blog και της σελίδας ‘’Ανήσυχες Μέρες’’ στο facebook) γνώριζα πως η έκθεση αυτή θα έφερνε αρκετές αλλαγές σε προσωπικό επίπεδο, αλλαγές που ίσως άγγιζαν και τον περίγυρό μου. Θα επρόκειτο για μια ψυχική και νοητική έκθεση που σίγουρα θα αποκάλυπτε πολλά επί προσωπικού με ανυπολόγιστες πιθανόν συνέπειες.

Βλέποντας αυτή την πενταετή σχεδόν πορεία αυτής της στήλης, του «παιδιού» μου όπως χαρακτηρίζω σε ένα άρθρο, έχοντας τα ερεθίσματα έκανα πριν μήνες το συνειρμό με την φράση αυτήν από το Ευαγγέλιο. Η επισκεψιμότητα, η αναγνωσιμότητα και η συμμετοχή στο blog και τη σελίδα από αγνώστους συνεχώς και αυξάνει λαμβάνοντας μάλιστα θερμά και ενθαρρυντικά μηνύματα. Από την άλλη, πολύ μικρή η απήχηση σε άτομα του ευρύτερου περιβάλλοντός μου ως και κοντινού. Τούτο που εκφράζω δεν είναι κάποιου είδους πικρία (τώρα που το σκέφτομαι ίσως είναι λίγο) αλλά είναι η διαπίστωση - επισήμανση ενός κοινωνικού φαινομένου. Ουδείς αναγνωρίζεται στον τόπο του. Ουδείς αναγνωρίζεται από τους ομοίους του, τους δικούς του.

Για αυτό το κοινωνικό φαινόμενο που πηγάζει από την ψυχοσύνθεση του ατόμου αλλά και της κοινωνίας θέλησα να πραγματοποιήσω μια συνέντευξη από κάποιον ψυχολόγο με εμπειρία στο χώρο, που αφουγκράζεται παράλληλα το σφυγμό της κοινωνίας. Ζήτησα λοιπόν από την καλή συνάδελφο της Ε.ΨΥ.ΜΕ Σοφία Γρεασίδου (ψυχολόγος – υπεύθυνη κοινωνικής λέσχης ‘’ΣΧΕΔΙΑ’’) να μας μιλήσει για τον συνειρμό – προβληματισμό μου και διδασκαλικό αυτό λόγο».

Σ.Γ: «Οὐδεὶς προφήτης δεκτός ἐστιν ἐν τῇ πατρίδι αὐτοῦ».  Η φράση αυτή βρίσκεται στο κατά Λουκάν Ευαγγέλιο (κεφ. Δ’ στιχ. 24) και αποδίδεται στο Χριστό. Όταν ο Ιησούς επισκέφθηκε τη Ναζαρέτ, τον τόπο που γεννήθηκε, τον υποδέχθηκαν με λοιδορίες. Ενώ όποια πόλη επισκεπτόταν ο Ιησούς μέχρι τότε, ο λαός τον προσκυνούσε ως Μεσσία, στη Ναζαρέτ ξίνισαν τα μούτρα τους: «Ρε σεις ο Ιησούς ο γιός της Μαρίας παριστάνει το Μεσσία! Χα!!! Τι να μας πει ο γιος του ξυλουργού»; Ήταν ο συντοπίτης τους, ήταν  ένας από αυτούς, με τον πατέρα του τον Ιωσήφ παζάρευαν την τιμή των επίπλων τους, δεν μπορεί να ήταν κάτι παραπάνω από αυτούς. Ο Χριστός ως γιός του Θεού ή ως μεγάλος στοχαστής (πέστε το όπως νιώθετε) στάθηκε πάνω από την πικρία των  προσωπικών αιχμών  και σχολίασε την ανθρώπινη φύση: ‘’στην πατρίδα του κανείς δεν μπορεί να είναι προφήτης, κανείς δεν γίνεται να αναγνωριστεί από τους ομοίους του ως σημαντικότερος από τους ίδιους’’. Αν κοιτάξουμε και λίγο τα δικά μας, θα διαπιστώσουμε ότι η Ελληνική ιστορία βρίθει τέτοιων παραδειγμάτων, ας μην τα αναφέρουμε και πικραθούμε...

Ο άνθρωπος από τότε που βγήκε από τη σπηλιά έφτιαξε ομάδες ή μάλλον επειδή έφτιαξε ομάδες κατάφερε να βγει από τη σπηλιά, να πολεμήσει τα θηρία, να προστατευτεί απέναντι στα καιρικά φαινόμενα και να κάνει την επιβίωσή του πιο εύκολη. Σαν να του ήταν βολική, για να μην πούμε αναγκαία, αυτή η κοινωνικότητα  και στο πέρασμα των αιώνων, αυτές οι «ομάδες» άρχισαν να αποκτούν όλο και πιο σφικτή δομή, να έχουν πιο περίπλοκους κανόνες, να ορίζουν με ολοένα και πιο αυστηρά κριτήρια τα μέλη τους. Έτσι δημιουργήθηκαν οι κοινωνίες, έτσι αναπτύχθηκε ο πολιτισμός.

‘’Ο πολιτισμός πηγή δυστυχίας’’ έγραψε ο θείος Φρόυντ. Και θα μου πείτε «τι λέει ρε ο θείος, πώς απαξιώνει ότι ανώτερο δημιούργησε ο άνθρωπος»; Γράφει εν κατακλείδει στο αντίστοιχο βιβλίο του ότι ο άνθρωπος για να μπορέσει να νικήσει τα θηρία της φύσης έφτιαξε την κοινωνία. Για να διατηρηθεί η κοινωνία έπρεπε να νικήσει  και τα  θηρία που ζουν μέσα του και να μπορέσει να τηρήσει τους κανόνες που κρατούν σε συνοχή μια κοινωνία, μια ομάδα ανθρώπων. Έπρεπε να υποτάξει τα ένστικτά του, να μάθει δηλαδή αυτά που μαθαίνουμε σε ένα μωρό: δεν αρπάζεις ότι σου γιαλίζει, δεν επιτίθεσαι σε όποιον παίζει με το παιχνίδι σου, οι ανάγκες σου δεν ικανοποιούνται άμεσα, οι επιθυμίες σου εκπληρώνονται εφόσον κάνεις κόπο. Για να μπορέσει να τα καταφέρει ο άνθρωπος με αυτούς τους περιορισμούς πρέπει να βάλει το μυαλό του να σκεφτεί, τη φαντασία του να δουλέψει, την εφευρετικότητά του να κινητοποιηθεί. Αυτά είναι που δημιουργούν τον πολιτισμό. Συμπέρασμα: σαν να  είναι καλό πράγμα για την επιβίωση του ανθρώπινου είδους οι ομάδες, η κοινωνία, το κράτος...κι ας βάζουν περιορισμούς.

Ο άνθρωπος λοιπόν κρατάει ότι καλό στοιχείο έχει αναπτύξει στο πέρασμα των αιώνων για την ομάδα του – την κοινωνία  του, τους ομοίους του. Την τήρηση κανόνων, την αλληλοβοήθεια, τη δημιουργικότητα, τον αλτρουισμό και όλα τα καλά. Και με την αρνητική  πλευρά της φύσης του τι γίνεται; Υπάρχει κι αυτή! Τι να κάνουμε; Α! Το βρήκε κι αυτό! Την προβάλλει στους άλλους, τους εκτός της ομάδας του. Τους ξένους, αυτούς που ανήκουν σε άλλες ομάδες.

Αυτό λοιπόν που κρατάει σε συνοχή τις ομάδες, τις κοινωνίες, τα κράτη - όπως θέλετε πέστε το - είναι το ΕΜΕΙΣ ΚΑΙ ΟΙ ΑΛΛΟΙ. Μπορούμε να αυτοπεριοριστούμε, να θυσιάσουμε τις επιθυμίες μας για το ΕΜΕΙΣ. Γιατί αυτό το ΕΜΕΙΣ είναι οι όμοιοί μας που θα μας συντρέξουν στη δύσκολη στιγμή. Όποιος τολμήσει όμως να ξεχωρίσει από αυτό το ΕΜΕΙΣ, γίνεται κάτι διαφορετικό, γίνεται ένας ΆΛΛΟΣ και η αυτόματη αντίδραση είναι να τον βάλει η ομάδα του στο κρεβάτι του Προκρούστη.

Αν η διαφορά είναι προς τα κάτω έρχεται η Κοινωνική Πρόνοια να λύσει το πρόβλημα. Αν η διαφορά είναι προς τα πάνω τότε έρχεται η ομάδα να επιβεβαιώσει ότι: ‘’ΟΥΔΕΙΣ ΠΡΟΦΗΤΗΣ ΣΤΟΝ ΤΟΠΟ ΤΟΥ’’.

«Συνεχίστε να κάνετε αυτό που θεωρείτε σημαντικό ανεξαρτήτως αποτελέσματος. Ανεξαρτήτως καλόβουλων ή κακόβουλων κριτικών, αποδεξιμότητας ή μη. Αν αυτό που κάνεις το κάνεις με αγάπη, θα πετύχει. Αν αυτό που κάνεις σε βοηθάει, θα είσαι καλά. Κάποιοι παλιοί στίχοι λέγαν πως πατρίδα σου δεν είναι εκεί που γεννιέσαι αλλά εκεί που στεριώνεις και γίνεσαι αποδεκτός. Σας ευχαριστώ».

Δεπάστας Χαράλαμπος

Κοινωνικός Λειτουργός
MSc "Επαγγελματικής και Περιβαλλοντικής Υγείας - 
Διαχείρισης και Οικονομικής Αποτίμησης"

Επικοινωνία: anisihesmeres@gmail.com
Blog: http://depastascharalampos.blogspot.gr/
Like us on Facebook: Ανήσυχες Μέρες (Page)
Follow us on Twitter: Depastas Charalampos
@Ch_Depastas