Το νησί των απόκληρων

Μέχρι το 1983 η περίθαλψη ψυχικά ασθενών στην Ελλάδα περιοριζόταν στα 9 δημόσια Ψυχιατρικά Νοσοκομεία της χώρας:

·          Ψυχιατρικό Νοσοκομείο Θεσ/νίκης

·          Ψυχιατρικό Νοσοκομείο Αττικής – Δαφνί

·          Ψυχιατρικό Νοσοκομείο Αττικής – Δρομοκαΐτειο

·          Παιδοψυχιατρικό Νοσοκομείο Αττικής – Νταού Πεντέλης

·          Ψυχιατρικό Νοσοκομείο Πέτρας Ολύμπου

·          Κρατικό Θεραπευτήριο Λέρου

·          Θεραπευτήριο Ψυχικών Παθήσεων Χανίων

·          Ψυχιατρικό Νοσοκομείο Κέρκυρας

και σε 40 ιδιωτικά.

Όλα τα ασυλιακά τμήματα των Ψυχιατρικών Νοσοκομείων ήταν ανεπαρκώς στελεχωμένα, υστερούσαν σε εξοπλισμό και οι συνθήκες ήταν πολύ άσχημες. Υπερπληρούσαν σε αριθμό ασθενών και δέχονταν μικτό πληθυσμό ατόμων με ψυχικές διαταραχές, έχοντας στην πλειοψηφία ανειδίκευτο προσωπικό. Οι ψυχικά ασθενείς νοσηλεύονταν μόνο σε αυτά καθώς το δίκτυο κοινοτικών υπηρεσιών ήταν υποτυπώδες.

Με την ένταξη της Ελλάδος στην Ευρωπαϊκή Ένωση οι ευρωπαίοι εταίροι μας έθεσαν ως ένα από τους κύριους στόχους την «Ψυχιατρική Μεταρρύθμιση» της χώρας. Με λίγα λόγια, την έξοδο του ψυχικά ασθενούς από το άσυλο στην κοινότητα, την κοινωνική του ένταξη και την ενεργή κοινωνική και οικονομική ζωή. Αυτό θα μπορούσε να γίνει με τη δημιουργία κατάλληλων κοινοτικών δομών και υπηρεσιών. Έτσι, σχεδιάστηκε και χρηματοδοτήθηκε (55% υλοποίηση – 100% τεχνική βοήθεια) από την Ευρώπη το Α’ Πρόγραμμα (1984 – 1995) για την «Ψυχιατρική Μεταρρύθμιση» της χώρας μας.

Αποτέλεσμα αυτού το σημαντικού εγχειρήματος, η δημιουργία περίπου 250 νέων δομών όπως τα Κέντρα Ψυχικής Υγείας, τα Ψυχιατρικά Τμήματα των Γενικών Νοσοκομείων της χώρας, Εργαστήρια Επαγγελματικής Κατάρτισης, Κοινωνικοί Συνεταιρισμοί Περιορισμένης Ευθύνης (Κοι.Σ.Π.Ε) και άλλες πολλές ειδικές υπηρεσίες σύμφωνα με τις τοπικές απαιτήσεις.

Η διεθνής κατακραυγή

Τον Σεπτέμβριο του 1989, δημοσιεύτηκε άρθρο στην βρετανική εφημερίδα “Observer” με τίτλο ‘’Το ένοχο μυστικό της Ευρώπης’’ αποκαλύπτοντας τις συνεχιζόμενες απαράδεκτες συνθήκες διαβίωσης των ψυχικά ασθενών στο Κρατικό Θεραπευτήριο Λέρου.

Το άρθρο:

Αποτέλεσμα αυτού, η διεθνής κατακραυγή για την ελληνική «Ψυχιατρική Μεταρρύθμιση». Η Ευρωπαϊκή Κοινότητα τότε απαίτησε άμεσες, ριζικές αλλαγές υπό την απειλή διακοπής της χρηματοδοτήσεως κάτι που ουσιαστικά θα τερμάτιζε ότι είχε ξεκινήσει για την βελτίωση της περιθάλψεως και των συνθηκών διαβίωσης των ψυχικά νοσούντων.

Το γεγονός αυτό έδρασε αφυπνιστικά. Μια νέα αντιμετώπιση και δυναμική για την Ψυχιατρική Μεταρρύθμιση στη χώρα θα ξεκινούσε. Ως το 1996 πραγματοποιήθηκαν πολλές βελτιώσεις στις υπάρχουσες υπηρεσίες, νέες δομές συστάθηκαν και επαγγελματίες καταρτιζόντουσαν με σύγχρονες γνώσεις και μέσα. Η ελληνική «Ψυχιατρική Μεταρρύθμιση» συνεχίστηκε με ουκ ολίγες δυσκολίες, καλές και κακές στιγμές. Θύμα της οικονομικής κρίσης, σήμερα βρίσκεται πάλι σε αδιέξοδο.

Δυστυχώς το άρθρο της εφημερίδα “Observer” όσο κι αν προσπάθησα δε κατάφερα να το βρω ώστε να παραθέσω τι ακριβώς ανέφερε. Ωστόσο μπορώ να παραθέσω ενδεικτικά άρθρο που γράφτηκε εκείνη την εποχή όπως αυτό:

καθώς και το σύνδεσμο (link) του συγκλονιστικού βρετανικού ντοκιμαντέρ “Island of outcasts” (“Το νησί των απόκληρων”) που έγινε ένα χρόνο μετά τη δημοσίευση του άρθρου στην “Observer” με αφορμή αυτό:

(Part 1)    https://www.youtube.com/watch?v=qbloZg3PLtg

(Part 2)    https://www.youtube.com/watch?v=t_WcEn7SkZI

(Part 3)    https://www.youtube.com/watch?v=bD4THe6xtEc

(Part 4)    https://www.youtube.com/watch?v=RT14-2HK0ns

(Part 5)    https://www.youtube.com/watch?v=o3vH9mVanzo

(Part 6)    https://www.youtube.com/watch?v=2cM3CQgIdUY

Τέλος, η ιστορία της Antonella Pizzamiglio όπου μέσα από το φωτογραφικό της φακό μας μεταφέρει την εμπειρία της από το Κρατικό Θεραπευτήριο Λέρου το 1989:

https://www.youtube.com/watch?v=KrnasN81BSA

Δεπάστας Χαράλαμπος

Κοινωνικός Λειτουργός

Επικοινωνία: anisihesmeres@gmail.com

Blog: depastascharalampos.blogspot.gr

Like us on Facebook: Ανήσυχες Μέρες (Page)

Follow us on Twitter: Depastas Charalampos

@Ch_Depastas