Αραράτ

 

Δίχως αμφιβολία και δυστυχώς, αφορμή για τη συγγραφή αυτή είναι οι πρόσφατες καταγγελίες σε βάρος πολύ γνωστής δομής κοινωνικής φροντίδας. Από καρδιάς εύχομαι όλα να αποδειχθούν αναληθή. Στο παρόν άρθρο αποτυπώνω απόψεις κι εμπειρίες, που τυγχάνει να έχω για τα εν λόγω θέματα, εξ’ επαγγέλματος. Θα προσπαθήσω λοιπόν προσεκτικά να μοιραστώ μαζί σας όσα γυρνούσαν χρόνια στο κεφάλι μου σχετικά κι όσα από χθες που μαθεύτηκε το συμβάν, προστέθηκαν.

Αρχικά, κύριος υπαίτιος, στα δικά μου τουλάχιστον μάτια, είναι το κράτος. Ένα κράτος ελλιπές, ένα κράτος ανεύθυνο, ένα κράτος που υποβαθμίζει την ζωή και την ποιότητα ζωής των πολιτών του, ένα κράτος που δεν έχει δώσει βαρύτητα εδώ και δεκαετίες στην κοινωνική φροντίδα, την κοινωνική προστασία και την στήριξη των αδυνάτων σε όλο τους το φάσμα. Ένα κράτος που εποπτεύει και ελέγχει ελλιπώς, που ενισχύει επιλεκτικώς και μεριμνά ειδικώς.

Η ύπαρξη ιδιωτικών πρωτοβουλιών στο κομμάτι της κοινωνικής μέριμνας δεν είναι απευκταία. Ίσα ίσα που είναι ύψιστη ένδειξη αλληλεγγύης, χαρακτηριστικού βασικού μίας ειρηνικής και ακμάζουσας κοινωνίας. Το πρόβλημα, εκτιμώ, ξεκινά όταν η ιδιωτική πρωτοβουλία απαιτείται, χρειάζεται, είναι αναγκαία κι απαραίτητη για να καλύψει κενά και ανάγκες που αφήνει το ανεύθυνο κι ανήμπορο κράτος. Υπό το πρίσμα αυτό, θα ξεδιπλώσω παρακάτω το συλλογισμό μου.

Η φιλανθρωπία κι ο εθελοντισμός είναι έννοιες σημαντικές στην ανθρώπινη πορεία και στην πορεία των κοινωνιών εν γένει. Ωστόσο, εντός τόσο μεγάλων και σπουδαίων εννοιών συχνά βρίσκαν και παρασιτούσαν πρόσωπα κι οργανισμοί που για να εξυπηρετήσουν δικούς τους σκοπούς εκμεταλλεύονταν κι έκαναν κακό. Στη χώρα μας η ιδιωτική πρωτοβουλία στην κοινωνική φροντίδα, άκμασε ως ανάγκη αλλά και υποβοηθήθηκε από το ανήμπορο να καλύψει τις ανάγκες του πληθυσμού, κράτος. Ενδεικτικό και χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι ο χώρος της ψυχικής υγείας όπου οι παρεχόμενες υπηρεσίες υφίστανται σε ποσοστό περίπου 70%-30% (κρατικές – ιδιωτικές) και με τις ελλείψεις να είναι ακόμα κι έτσι, τεράστιες μέχρι σήμερα.

Ένα κράτος κραταιό, οργανωμένο, κοινωνικά υπεύθυνο, θα έπρεπε πέραν του να κάλυπτε τη συντριπτική πλειοψηφία των αναγκών (χρειάζεται άραγε να αναφέρω παραδείγματα σε κενά;) να εποπτεύει και να στελεχώνει με άρτια καταρτισμένο προσωπικό κάθε τέτοια δομή. Δε νοείται στην κοινωνική φροντίδα υποστελέχωση, δε νοείται υποχρηματοδότηση κι υπολειτουργία, δε νοείται στελέχωση με ρουσφέτια, στελέχωση από ακατάλληλους, άπειρους, διοίκηση από άσχετους, επικίνδυνους, καρεκλοκένταυρους. Πόσες και πόσες δομές διοικούνται σήμερα από άσχετους; Πόσες και πόσες δομές στελεχώνονται από ακατάλληλους, ανειδίκευτους; Τι εγκληματικές αμέλειες είναι αυτές και πώς ερχόμαστε σήμερα να απορούμε με αυτά που φτάνουν στα αφτιά μας; Ασφαλώς θα υπάρχουν οι εξαιρέσεις που θα επιβεβαιώνουν τον κανόνα είτε από τη μία είτε από την άλλη.

Πάντοτε εξέφραζα τις επιφυλάξεις μου για οργανισμούς που έβλεπα να αποτελούνται και να διοικούνται από μη επιστημονικό προσωπικό. Η αγιοποίηση, οι φανφάρες, η εμπορευματοποίηση, τα τηλεοπτικά αφιερώματα, τα εκατομμύρια χορηγιών και τα λιβανίσματα πάντα με έκαναν να είμαι επιφυλακτικός…Και ξανατονίζω, η επιστημονικότητα δε μας κάνει ανθρώπους, ούτε ικανούς ούτε εξασφαλίζει την επιτυχία. Ωστόσο θεωρώ προφανή κι ειδοποιό τη διαφορά.

Θυμάμαι ακόμα (με τιμή), πριν χρόνια με κάλεσε μία καλή συνάδελφος να με ενημερώσει πως συνταξιοδοτείται και πως θα ήθελε να την αντικαταστήσω επειδή με εκτιμούσε για τη δουλειά μου, εγώ σχετικά νέος κοινωνικός λειτουργός τότε. Θεώρησα μία καλή ευκαιρία κι εξέλιξη, την εν λόγω κίνηση, παρότι μέσα μου ήξερα πως τους συνεργάτες μου και τον Φορέα που εργάζομαι δύσκολα θα τους άφηνα. Την ευχαρίστησα και της είπα να επικοινωνήσει η διοίκηση μαζί μου ώστε να μη μιλάμε υποθετικά. Μετά από καιρό έμαθα πως η διοίκηση αποφάσισε να μην αντικαταστήσει τη συνάδελφο. Αποτέλεσμα ήταν, λόγω μεγάλου φόρτου που προέκυψε, συνεργάτιδά της (συνάδελφος επίσης) να παραιτηθεί κι έτσι έμεινε ο Φορέας με μία κοινωνική λειτουργό υπεύθυνη για περίπου 220 οικογένειες…κι έμεινε έτσι για χρόνια… Τις αποφάσεις αυτές τις πήρε μία διοίκηση όπου πρόεδρος ήταν μεγαλοπαπάς…

Στον χώρο των ΑμεΑ δραστηριοποιούμαι περίπου 15 χρόνια κι έχω γνωρίσει φορείς και φορείς. Οι σύλλογοι γονέων είναι μία αρκετά ιδιάζουσα περίπτωση. Και λέω ιδιάζουσα καθώς με μεγάλη δύναμη, αγώνα και θέληση δημιούργησαν όλες αυτές τις δομές (ελλείψει κρατικών) για τα παιδία τους κι αυτό είναι πραγματικά θαυμαστό. Η διοίκηση ωστόσο κι ένα παραπάνω φορέων κοινωνικής μέριμνας, χρειάζεται ικανότητες και δεξιότητες που δε τις έχει ο καθένας. Δε μπορεί να επιτρέπεται αυτό, το λέω ξεκάθαρα.

Ξέρω ότι δύσκολα μπορεί να αλλάξουν όλα αυτά, ίσως είναι ουτοπία. Ωστόσο όσο επιτρέπουμε και δίνουμε ευκαιρίες στο να δυσλειτουργούν οι οργανισμοί κοινωνικής φροντίδας (αλλά και ο οποιοσδήποτε οργανισμός) θα γινόμαστε μάρτυρες παρόμοιων κι αντίστοιχων φαινομένων. Εύχομαι να μην αποδειχθεί τίποτα αληθινό από όσα ακούγονται τελευταία, όπως εύχομαι κι όλα να αλλάξουν.  

Πίνακας: "Επιστήμη και φιλανθρωπία", Pablo Picasso

 

Χαράλαμπος Δεπάστας

Κοινωνικός Λειτουργός
Υποψήφιος Διδάκτωρ Κοινωνικής Εργασίας

Επικοινωνία: anisihesmeres@gmail.com
Blog: http://depastascharalampos.blogspot.gr/
Like us on Facebook: Ανήσυχες Μέρες (Page)
Follow us on Twitter: Charalampos Depastas
@Ch_Depastas